Για τα Εργαστήρια δεξιοτήτων

 

Εργαστήρια δεξιοτήτων: Η παρέλαση του παλιού «καινούριου»

(ένα πρώτο σχόλιο για το νέο «μάθημα» που εισάγει το ΥΠΑΙΘ)

Στεκόμουν πάνω σ’ ένα λόφο κι είδα το Παλιό να πλησιάζει, μα ερχόταν σα Νέο.
(…)Έτσι το Παλιό έκανε την εμφάνισή του σε Νέο μασκαρεμένο,
Και έφερε αλυσοδεμένο μαζί του το Νέο να το παρουσιάσει σαν Παλιό.

Μπέρτολτ Μπρεχτ, 1938

Και την έκτη ημέρα, η Υπουργός Παιδείας έπλασε ένα νέο «μάθημα»: τα εργαστήρια δεξιοτήτων (ΕΔ). Όπως ήδη έχει ανακοινώσει το Υπουργείο, τα ΕΔ εντάσσονται ως ένα ακόμα «μάθημα» στο ωρολόγιο πρόγραμμα όλων των νηπιαγωγείων, δημοτικών και γυμνασίων της χώρας από το επόμενο σχολικό έτος 2021-2022.

Το Υπουργείο Παιδείας αντί να ασχοληθεί σοβαρά με το πραγματικό μείζον πρόβλημα της εκπαιδευτικής συγκυρίας, δηλαδή με την ασφαλή και ομαλή επάνοδο των παιδιών στο σχολείο, με ένα μακρόχρονο σχέδιο αντιμετώπισης του βαρύτατου κόστους που θα αντιμετωπίζει ουσιαστικά την εκτίναξη των εκπαιδευτικών ανισοτήτων, το βαρύτατο κόστος που έχει η μακρά αναστολή λειτουργίας των σχολείων στην κοινωνική ανάπτυξη, την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση και στη μορφωτική εξέλιξη των μαθητών, συνεχίζει να απεργάζεται και να επιχειρεί να επιβάλλει νέα αντιεκπαιδευτικά μέτρα.

Τα ΕΔ εισήχθησαν πιλοτικά την τρέχουσα σχολική χρονιά σε 218 σχολεία με την Υ.Α. Αριθμ. Φ.7/79511/ΓΔ4/24-6-2020. Καμία ουσιαστική αποτίμηση της πιλοτικής εφαρμογής δεν έχει γίνει μέχρι στιγμής. Και πως άλλωστε να γίνει, αφού η πολύμηνη αναστολή λειτουργίας των σχολείων, στην ουσία, δεν επέτρεψε την εφαρμογή των εργαστηρίων στα σχολεία όπου εισήχθη. Εκτός εάν, τα – κατά τα άλλα βιωματικά –εργαστήρια και οι μέθοδοι διερευνητικής - ανακαλυπτικής μάθησης που επαγγέλλεται η κυβερνητική ρητορική πραγματοποιήθηκαν μέσω …τηλεκπαίδευσης!

Η εφαρμογή τους, με βάση όσα ορίζονται από την παραπάνω Υ.Α. προβλέπει:

·          «Κατά την έναρξη του διδακτικού έτους και το αργότερο έως 30 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του ετήσιου προγραμματισμού της σχολικής μονάδας, πραγματοποιείται ειδική συνεδρίαση του Συλλόγου Διδασκόντων για τον καθορισμό του ετήσιου σχεδίου δράσης της σχολικής μονάδας αναφορικά με τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί σχεδιάζουν τα αντίστοιχα σχέδια δράσης. Η εκπόνηση του σχεδίου δράσης του τμήματος περιλαμβάνει υποχρεωτικά την υλοποίηση των τεσσάρων (4) Θεματικών Κύκλων με περιεχόμενο σταθμισμένο κατάλληλα ως προς την ηλικία των μαθητών/τριών και δύναται να περιλαμβάνει από 20 ως 28 εργαστήρια συνολικά, δηλαδή 5 έως 7 εβδομάδες ανά Θεματικό Κύκλο(…) Τέλος, συντάσσεται σχετικό πρακτικό Συλλόγου Διδασκόντων αντίγραφο του οποίου κοινοποιείται στην οικεία Διεύθυνση Εκπαίδευσης».

 

·         Αντικατάσταση της Ευέλικτης Ζώνης (ΕΖ). 3 ώρες εβδομαδιαία στην Α-Β τάξη, 2 ώρες στην Γ-Δ και 1 ώρα στην Ε και Στ που την αφαιρούν από τη Γεωγραφία που μένει έτσι με 1 ώρα την εβδομάδα!

Από άποψη περιεχομένου:

- δεν είναι τυχαίο που ονομάζονται εργαστήρια δεξιοτήτων και όχι εργαστήρια γνώσεων

- εισάγουν ως αντικείμενα σπουδών στο ωρολόγιο πρόγραμμα τις περίφημες ήπιες δεξιότητες: ρομποτική, επιχειρηματικότητα, παραγωγικότητα, προσαρμοστικότητα κλπ.

Από άποψη μεθοδολογίας:

Γυρίζουν το σχολείο δεκαετίες πίσω, απαξιώνουν την περιβαλλοντική και την πολιτιστική εκπαίδευση. Αποτελούν μια έτοιμη λίστα εκπαιδευτικού υλικού όπου θα κυριαρχούν έτοιμα πατρόν εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα υπηρετούν τους παραπάνω στόχους.

Από άποψη ειδικών στόχων:

Στην αρχή κάθε κύκλου ο εκπαιδευτικός συμπληρώνει σχέδιο δράσης και στο τέλος μια φόρμα αξιολόγησης του κύκλου καθώς και περιγραφική αξιολόγηση κάθε μαθητή που την δίνει στους γονείς. Πέρα από την πρωτοφανή γραφειοκρατική διαδικασία, ανοίγει ο επικίνδυνος δρόμος για τον άμεσο έλεγχο της διδακτικής πράξης από τη διεύθυνση εκπαίδευσης αλλά και από όλους τους φορείς που αναφέρονται στην Υ.Α.

Εμπλέκει μια σειρά κρατικούς και μη κρατικούς, ιδιωτικούς φορείς στο στρατηγικό πεδίο της παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού το οποίο «θα συνοδεύεται από τις κατάλληλες μεθοδολογικές οδηγίες»! Η αναλυτικότατη και αποκαλυπτικότατη λίστα φορέων «κρατικών και μη» περιλαμβάνει από την ελληνική αστυνομία έως την τοπική αυτοδιοίκηση και τις αθλητικές ομοσπονδίες. Ρητορική ερώτηση: Είχαμε αντιληφθεί εδώ και καιρό ότι έχουν εκσυγχρονιστεί το συνδικαλιστικό και το σπουδαστικό της ασφάλειας αλλά, αλήθεια, πέρα από αυτό, διαθέτει η Ελληνική Αστυνομία, τμήμα Παιδαγωγικής που θα επεξεργαστεί εκπαιδευτικό υλικό, για παράδειγμα για τα παιδιά του νηπιαγωγείου; Ή κάποιος από τους παραπάνω φορείς; Θα μας στέλνει ο Δήμος εκπαιδευτικό υλικό με μεθοδολογικές οδηγίες κι εμείς θα το υλοποιούμε;

Καμία σχέση δεν έχει η πραγματική στοχοθεσία αυτού του «μαθήματος» με τη βιωματική μάθηση, την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και άλλων εννοιών της νέας αγωγής που επικαλείται και χρησιμοποιεί το Υπουργείο ως περιτύλιγμα για να αποκρύψει τις πραγματικές σκοπιμότητες. Βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη σχεδίων εργασίας (project) αξιοποιώντας τη βιωματική μάθηση είναι τα θέματα να αντλούνται από τον κύκλο των βιωμάτων, εμπειριών και ενδιαφερόντων των παιδιών. Και ρωτάμε: ανήκει αλήθεια σε αυτόν τον κύκλο η δραστηριότητα «εργαστηριακή δημιουργία εικονικής επιχείρησης»; Αντίθετα, τα εργαστήρια δεξιοτήτων είναι μια ιστορική τομή αντιδραστικής εισβολής στο περιεχόμενο και τη μεθοδολογία, κατά παραγγελία της Ε.Ε., οι οποίες συνηγορούν στην κατασκευή ημιμαθών άρα και ανελεύθερων πολιτών που η ζωή τους θα ρυθμίζεται με ελαστικές σχέσεις εργασίας. Ένα ακόμα βήμα οικοδόμησης του σχολείου των αποσπασματικών και κατακερματισμένων δεξιοτήτων και πληροφοριών, να εξοβελιστεί η στέρεη και ολοκληρωμένη γνώση με εφήμερες δεξιότητες και να αποκτήσουν πρόσβαση στο σχολείο οι επιχειρήσεις.

 Στις σχολικές μας τάξεις δεν δουλεύουμε για τα παιδιά, δουλεύουμε με τα παιδιά. Δεν πρόκειται να υπηρετήσουμε τις ανάγκες της αγοράς και των επιχειρήσεων, γιατί αυτές οι ανάγκες είναι αντίθετες με τις μορφωτικές και κοινωνικές ανάγκες των μαθητών μας. Γιατί αν κάνουμε κάτι τέτοιο ακυρώνουμε τον κοινωνικό και παιδαγωγικό μας ρόλο ως εκπαιδευτικοί. Δεν θα υπηρετήσουμε αυτήν την στοχοθεσία, είτε έχει τη μορφή των εργαστηρίων δεξιοτήτων είτε οποιαδήποτε άλλη μορφή. Δεν πρόκειται να υλοποιήσουμε «εκπαιδευτικά» προγράμματα της τοπικής αυτοδιοίκησης, της ελληνικής αστυνομίας ή όποιου άλλου κρατικού μη κρατικού ή ιδιωτικού φορέα που δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την εκπαίδευση και την παιδαγωγική. Θα υπηρετήσουμε τις ανάγκες και τα δικαιώματα των μαθητών μας για ολόπλευρη μόρφωση, καλλιέργεια ελεύθερης κριτικής συνείδησης.

Εμείς παλεύουμε για το σχολείο της ολόπλευρης γνώσης και της ενιαίας διδασκαλίας, το σχολείο της πραγματικής βιωματικής μάθησης, της δημιουργίας και της τέχνης. Το σχολείο που προσαρμόζει τις διδακτικές μεθόδους και τα αναλυτικά του προγράμματα ανάλογα με τις ηλικίες των μαθητών. Στην προσχολική αγωγή και εκπαίδευση (4-6 ετών ) μέσα από το παιχνίδι  κυριαρχεί η βιωματική μάθηση. Γι’ αυτό, στις μικρότερες ηλικίες (6-12 ετών), κυριαρχεί η ενιαία διδασκαλία από το/τη δάσκαλο/α, η οποία πλαισιώνεται με τις απαραίτητες ειδικότητες, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες, κυριαρχεί η διδασκαλία διακριτών γνωστικών αντικειμένων από τις αντίστοιχες ειδικότητες εκπαιδευτικών. Σε κάθε περίπτωση τοποθετεί στο κέντρο του την «Παιδαγωγική σχέση» με στόχο την ανάδειξη εκείνης της παιδαγωγικής αλληλεπίδρασης που οδηγεί τους μαθητές να συλλαμβάνουν και να ερμηνεύουν τους νόμους και τις αντιφάσεις που συγκροτούν το κοινωνικό γίγνεσθαι  αλλά και να διαμορφώνουν τις δυνατότητες για την υπέρβασή του. Το σχολείο πρέπει να καλλιεργεί την ικανότητα των μαθητών να σκέπτονται, να διατυπώνουν τις απόψεις τους, να διαμορφώνουν κριτική σκέψη και συνείδηση. Στο σχολείο πρέπει και μπορούν να αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας, μελέτης, επεξεργασίας και συζήτησης, τα κρίσιμα κοινωνικά προβλήματα (για παράδειγμα η φτώχεια, η μετανάστευση κλπ) που αφορούν τη λαϊκή οικογένεια και τα παιδιά της.  Η καλλιέργεια κριτικής συνειδητοποίησης των μαθητών μας, αποτελεί σπουδαίο καθήκον των εκπαιδευτικών ακόμα και στις πολύ δύσκολες σημερινές συνθήκες.